મહારાણા પ્રતાપ નો નિબંધ/ maharana pratap essay in gujrati

नही रहेते मंदिर इस हिन्दूस्तान में अगर ना होते महाराणा..
ना होता हिंदुस्तान अगर ना होते महाराणा ..

મહારાણા પ્રતાપ ( ૯મી મે, ૧૫૪૦- ૧૯મી જાન્યુઆરી, ૧૫૯૭) ઉદેપુર, મેવાડમાં સિસોદીયા રાજવંશના રાજા હતા.એમનો જન્મ રાજસ્થાનના પાલી શહેરમાં મહારાણા ઉદયસિંહ અને રાણી જિવત કંવરના ઘરમાં થયો હતો. કેટલાક ઇતિહાસકારોનું માનવું છે કે તેમનો જન્મ કુંભલગઢમાં થયો હતો.

आगे नदिया पड़ी अपार
घोड़ा कैसे उतरे उस पार,
राणा ने सोचा इस पार
तब तक चेतक था उस पार।

ચેતક મહારાણા પ્રતાપના અશ્વવર્ણી ઘોડાનું નામ હતું. ચેતક કાઠીયાવાડી નસ્લનો અશ્વ હતો.પ્રતાપની વીર વાતોમાં ચેતકનું પોતાનું સ્થાન છે. તેમણે ચપળતા, ગતિ અને બહાદુરીની ઘણી લડાઇમાં વિજય મેળવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. ઘણા ભારતીય લેખકોએ પણ ચેતક પર કવિતાઓ લખી છે.

धन्य हुआ रे राजस्थान,
जो जन्म लिया यहां प्रताप ने।
धन्य हुआ रे सारा मेवाड़,
जहां कदम रखे थे प्रताप ने।।

મેવાડનો મહાન રાજપૂત રાજા મહારાણા પ્રતાપ તેમની બહાદુરી અને બહાદુરી માટે વિશ્વભરમાં જાણીતા છે.  એક રાજપૂત સમ્રાટ કે જેમણે જંગલોમાં રહેવાનું પસંદ કર્યું પરંતુ વિદેશી મોગલોની ગુલામી કદી સ્વીકારી નહીં.  તેઓએ દેશ, ધર્મ અને સ્વતંત્રતા માટે બધું બલિદાન આપ્યું.અકબરે મેવાડ પર વિજય મેળવવા માટે અનેક પ્રયાસો કર્યા.  અકબર ઈચ્છતો હતો કે મહારાણા પ્રતાપ અન્ય રાજાઓની જેમ તેમના પગલે નમી જાય.  મહારાણા પ્રતાપે પણ અકબરની આધીનતા સ્વીકારી ન હતી.

अकबर भी प्रताप के वीरता से घबराया था,
तभी तो हल्दीघाटी के युद्ध में वह स्वयं नही आया था।

૧૫૭૬માં હલ્દીઘાટીના યુદ્ધમાં ૨૦,૦૦૦ રાજપુતોને સાથે રાખીને રાણા પ્રતાપે મોગલ સરદાર રાજા માનસિહની ૮૦,૦૦૦ની સેનાનો સામનો કર્યો અને રાજપૂતોને દુશ્મનોથી બચાવ્યા. દુશ્મનોથી ઘેરાઈ ચુકેલા મહારાણા પ્રતાપને શક્તિ સિંહે બચાવ્યા. આ યુદ્ધમાં તેમના પ્રિય ઘોડા ચેતકનું અવસાન થયું. આ યુદ્ધ માત્ર એક દિવસ ચાલ્યું હતું પરંતુ તેમાં ૧૭,૦૦૦ સૈનિકો ખુવાર થઈ ગયા. મેવાડને જીતવા માટે અક્બરે બધા પ્રયાસો કર્યા. મહારાણાના ૨૫,૦૦૦ રાજપુતોને ૧૨ વરસ સુધી ચાલે તેટલું અનુદાન આપીને ભામાશા અમર થઈ ગયા.મહારાણા પ્રતાપનો હલદીઘાટી યુદ્ધ બાદનો સમય પહાડો અને જંગલો વચ્ચે વ્યતીત થયો.મહારાણા પ્રતાપના મજબૂત ઈરાદાઓએ અકબરના સેનાનાયકોના તમામ પ્રયાસોને નાકામ બનાવી દિધા.જંગલમાં ફરતા-ફરતા મહારાણા પ્રતાપને ખુબ દુઃખ વેઠવા પડ્યા.

हल्दीघाटी के युद्ध में
प्रताप के तलवार को देखकर शत्रु भाग रहा था,
राणा की एक हुंकार से पूरा अरि दल काँप रहा था।

મહારાણા પ્રતાપ વિશેની સૌથી કહેવાતી વસ્તુ એ છે કે તેના ભાલાનું વજન 81 કિલો અને છાતીનું બખ્તર 72 કિલો હતું. તેના ભાલા, બખ્તર, ઢાલ અને બે તલવારો મળીને કુલ 208 કિલો વજન હતું.મોગલ બાદશાહ અકબરે તેની બહાદુરી, હિંમત, બહાદુરી અને સ્વતંત્રતા સ્વીકારવી પડી. તે મહારાણા હતા, જેમના ડરથી અકબર તેની રાજધાની લાહોર લઈ ગયો અને મહારાણાના મૃત્યુ પછી તેણે ફરીથી આગ્રાને તેની રાજધાની બનાવી હતી.

આ ક્રાંતિકારીઓ વિષે પણ વાંચો

(૧) સુભાષચંદ્ર બોઝ

(૨) ચંદ્રશેખર આઝાદ

(૩) રાણી લક્ષ્મીબાઈ

(૪) મહારાણા પ્રતાપ

(૫) છત્રપતિ શિવાજી

(૬) મહાત્મા ગાંધી

(૭) સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ

એકવાર કુંવર અમરસિંહે મુગલ સૈન્યના સેનાપતિ એવા અબ્દુલ રહીમ ખાનખાનાની છાવણી પર હુમલો કર્યો અને તેની પત્નીઓ અને મહિલાઓને બંધક બનાવીને લઈ ગયા. જ્યારે મહારાણા પ્રતાપને તેની કૃત્યની ખબર પડી ત્યારે તેમણે કુંવર અમરસિંહને ઠપકો આપ્યો અને બધી મહિલાઓને મુક્ત કરવાનો આદેશ આપ્યો. અબ્દુલ મહારાણાના કૃત્ય માટે ખૂબ આભારી હતા અને ત્યારબાદથી મેવાડ સામે એક પણ યુદ્ધ નહિ કરવાની ખાતરી આપી હતી. અબ્દુલ રહીમ ખાનખાના એ બીજુ કોઈ નહીં પણ રહીમ હતા જેની દોહે અને કવિતાઓ ખુબ જ સુપ્રસિદ્ધ છે.

मातृभूमि के लिए सर्वस्व निछावर कर जाऊँगा,
वक्त आने पर मैं भी मेवाड़ी राणा बन जाऊँगा।

   FAQs:

(1) મહારાણા પ્રતાપનો જન્મ ક્યારે થયો હતો? 

જવાબ: ૯મી મે, ૧૫૪૦

(2) મહારાણા પ્રતાપના માતા-પિતાના નામ શું હતા? 

જવાબ: પિતા મહારાણા ઉદયસિંહ અને માતા રાણી જિવતકંવર

(3) મહારાણા પ્રતાપના ઘોડાનું નામ શું હતું? 

જવાબ: ચેતક

(4) હલ્દીઘાટીનું યુદ્ધ કઈ સાલમાં થયું હતું? 

જવાબ: ઈ.સ. 1576 માં

(5) મહારાણા પ્રતાપના ભાલાનુુ વજન કેટલું હતું? 

જવાબ: 81 કિલો

(6) મહારાણા પ્રતાપના બખ્તરનું વજન કેટલું હતું? 

જવાબ: 72 કિલો